Հայ Ժողովրդի Ձևավորումը
Հայ ժողովրդի ձևավորման գործընթացը վերագրվում է հիմնականում մ.թ.ա. II-I հազարամյակներին: Դա է պատճառը, որ հայ ժողովրդի ծագման բոլոր մանրամասների լիակատար և հստակ պարզաբանումը կարծես թե անհնարին է դառնում: Համընդհանուր ընդունված է, որ այս գործընթացը տեղի է ունեցել Հայկական լեռնաշխարհի տարածքում` հայկական ցեղերի կողմից այլ ցեղերին աստիճանաբար իրենց մեջ ներառելու ճանապարհով: Որոշ գիտնականներ այս գործընթացում առանձնահատուկ դեր են վերագրում են “Հայասա” ցեղային միությանը:
Հայկական լեռնաշխարհում մարդը հայտնվել է դեռևս քարի դարում: Հայկական լեռնաշխարհում առաջին ցեղախմբերը եղել են պետականության առաջացման կենտրոններ դարձած Հայասա-Ասզին, Իսուվան, Ալշեն, Ուրուատրին, Դայաենին, Դիաուեխին և ուրիշներ: Այս ցեղային միությունների մասին տեղեկությունները մեզ են հասել խեթական, ասորեստանյան և այլ աղբյուրների շնորհիվ:
Հայ ժողովրդի կազմավորման վերաբերյալ կան բազմաթիվ լեգենդներ: Հայկական ֆոլկլորի ամենանշանակալից դերակատարներից է Հայկ նահապետը: Լեգենդը վերագրվում է դեռևս նախապատմական ժամանակաշրջանին` երբ առաջին հայերը տեղփողվեցին Ուրարտու: Հայկը հաղթանդամ և վայելչակազմ հերոս էր: Նա երեք հարյուր այլ ցեղակից ընտանիքների հետ միասին հաստատվում է Հարքում, հիմնում է բնակավայր և անվանում այն Հայկաշեն։: Բելը, դառնալով Ասորեստանի տիրակալ, մեծ բանակով ներխուժում է Հայք: Հայկը կռվի ժամանակ եռաթև նետով խոցում է Բելին: Տեսնելով Բելի անկումը, նրա զորքը սարսափահար փախուստի է դիմում։
